Mondomijn: “Wij hebben geen zorgcoördinator nodig”
Vergeet de kribbe, de school en de buitenschoolse kinderopvang met bijbehorende tussenschotten en overgangen. In Nederland ontstaan er steeds meer ‘integrale kindcentra’. Kinderen van 0 tot 13 jaar krijgen er een programma op maat en een doorlopende leerlijn. Op 1 plek, door 1 team met 1 visie.
Mondomijn in Helmond is een van de meest vooruitstrevende kindcentra in Nederland. Directeur Joke Tillemans: “Het Nederlandse onderwijs legt normen vast. Voor kinderen die daarvan afwijken, moeten scholen een noodoplossing bedenken. En daar willen wij van af. Wij bekijken voor alle kinderen afzonderlijk wat ze nodig hebben in hun ontwikkeling of leerproces om een stapje verder te komen”. Om dat te realiseren gaat ze resoluut voor onderwijsvernieuwing.
Geen overgang of tussenschot tussen kinderopvang en school, maar één integraal aanbod van 0 tot 13 jaar
Joke Tillemans: “Ons aanbod is verdeeld in 4 ‘Domijnen’ (sic): Domijn 1 (0 tot 3 jaar), Domijn 2 (3 tot 6 jaar), Domijn 3 (6 tot 9 jaar) en Domijn 4 (9 tot 12 jaar). Als een kind hier start, maken we samen met de ouders een kindontwikkelplan. Dat is altijd op maat: we brengen samen met de ouders in beeld wat de behoeftes zijn van hun kind. Met de professionals bekijken we wie het kind het best kan begeleiden. Soms ligt het accent meer op taal, soms op muziek. De leerlijn van een kind loopt door van 0 tot 13 jaar. Er zijn geen bruuske overgangen. Zo krijgt de groep van 3-jarigen die normaal nog niet naar school zou gaan ook al een schools aanbod. We maken ook het onderscheid opvang-onderwijs niet, omdat ze beide over de ontwikkeling van een kind gaan. Als je Donald Duck leest bij taal of gaat sporten, wat is dan onderwijs en wat is opvang? We zoeken een goede balans in het programma van elk kind. Deze aanpak zorgt ervoor dat je met elk kind vooruitgang boekt. De groei van een kind is minder afhankelijk van die ene leraar of die ene thuissituatie. Er zit een vangnet rond kinderen. De groep mensen die meekijkt met een gezin is groter, maar ook stabieler. Eenzelfde team kijkt samen met de ouders dus heel lang mee met een kind. Waardoor het resultaat veel duurzamer is.”
Geen klassen met een vast leerplan, maar ‘Domijnen’ en individuele programma’s
Joke Tillemans: “We werken niet meer met een klas. Met een leraar en 30 kinderen kan je geen programma op maat maken. We werken in ‘Domijnen’: een soort units met een rekendomein, een taaldomein, een kunstwerkplaats en een sportplek. In die ruimtes werken specialisten die de kinderen begeleiden. Ieder kind heeft een persoonlijk plan en dus ook een verschillend dag- of weekprogramma. Kinderen bekijken hun programma en zien: dan word ik verwacht bij kunst, ik kies ervoor om dan naar rekenen te gaan en dan heb ik instructie voor taal. We proberen dat toch een beetje voorspelbaar te maken, zodat kinderen inzicht krijgen in hun dag. Maar een planning met kleurvlakken die overeenkomen met leerruimtes helpt ook. De kinderen zijn bovendien ingedeeld in mentorgroepen. Kinderen komen in contact met alle professionals van hun Domijn, maar de mentor is hun aanspreekpunt, net als voor hun ouders.. Met de ouders heeft de mentor periodiek of op verzoek gesprekken over de voortgang en ontwikkeling van het kind. Dit gesprek duurt zolang als dat nodig is. Bij Mondomijn vind je dus geen wekkertjes met 10 minuten daarop. De kinderen komen twee keer per dag bij hun mentor samen in de kring voor een reflectiemoment. De mentor stelt ook samen met hen het kindontwikkelplan op. Hun programma is niet vrijblijvend: als je kiest voor piano, bedenk je ook wat je wil leren en hoe je dat aanpakt. Kinderen weten dat ze elke dag bij rekenen, spelling of welk vak dan ook moeten zijn. Maar ze kunnen plannen: wat is voor mij het juiste moment om dat te leren? Ze krijgen ook allemaal een ‘kennismaking met’. Nooit in de kunstwerkplaats komen, kan niet. Maar een kind kan wel zeggen: ‘Dit past zo bij mijn talent dat ik er meer tijd wil aan besteden’.”
Geen toetsen op vaste momenten, maar leerwinst meten
Joke Tillemans: “Toetsen zijn altijd gepersonaliseerd. Als wij weten dat een kind niet toe is aan een bepaalde toets of de leerstof al lang onder de knie heeft, dan moet het die toets niet maken. Dat frustreert of verveelt alleen maar. We nemen dus gedurende het hele jaar toetsen af als een leerling daar klaar voor is. We vergelijken kinderen ook niet met gemiddelden, enkel met zichzelf. We kijken twee keer per jaar of een kind voldoende leerwinst heeft behaald. Dat gebeurt op het ritme van het kind: ze krijgen een verslag in hun geboortemaand en ongeveer een half jaar later. Ouders komen dus ook op gesprek in de cyclus van hun kind, en niet op een vaste oudercontactavond. De betrokkenheid van ouders is onder andere daardoor groot. Elk kind heeft een persoonlijk ontwikkelplan met zijn doelen en op welke manier het daaraan gaat werken. Ieder kind leert tot 100 tellen maar niet op hetzelfde moment en op dezelfde manier. De langetermijndoelen worden 2 keer per jaar aangepast, de kortetermijndoelen telkens als het nodig is. We vragen niet ‘wat wil je leren?’, maar wel ‘hoe pakken we dat aan?’ en ‘hoe gaan we bewijzen dat je die doelstelling hebt behaald?’. Zo wordt dat we allemaal verschillend zijn de norm in plaats van te bedenken waar we allemaal moeten bijschaven. Doordat we met meerdere professionals kijken naar een kind, hebben we ook geen zorgcoördinator nodig.”
Geen leraren, kinderverzorgers en begeleiders buitenschoolse opvang, maar ‘professionals’
Joke Tillemans: “Er werken in Mondomijn meer dan 60 professionals voor 460 leerlingen. Daarvan is eenderde leraar en eenderde pedagogisch medewerker – met een achtergrond vanuit de kinderopvang. Nog eenderde vormt een ‘flexibele schil’: ze werken op basis van vraag en aanbod. Dat zijn muzikanten, logopedisten … Hoe meer kinderen intekenen voor een aanbod, hoe meer die hier zijn. Maar alles loopt wel door elkaar: zo werken er in Domijn 1 – bij de baby’s en peuters – ook leraren. En bij de grote kinderen werken ook pedagogisch medewerkers. Elke professional werkt in één Domijn: 1, 2, 3 of 4. De meesten hebben zich gespecialiseerd, bijvoorbeeld in rekenen, taal of kunst. Samen zoeken we uit: ‘waar ben je goed in?’, ‘waar liggen je talenten?’ en we proberen die zo goed mogelijk in te zetten. Ze maken deel uit van een Expertteam en helpen hun vakgebied zo mee ontwikkelen.”
Geen ouders als taxi-chauffeur, maar meedenken over het dossier van je kind
Joke Tillemans: “Zonder ouders geen Mondomijn. We vragen aan ouders dat ze iedere dag bereid zijn om mee te denken over het plan van hun kind. Dat plan wordt beter als je het samen met de ouders maakt. Ouders hebben zoveel invloed op de ontwikkeling van hun kind. Vraagt dat engagement? Als ik vraag: ‘Wil je rijden tijdens de schoolreis?’ dan zeggen ouders: ‘Dat krijg ik niet georganiseerd’. Als ik vraag: ‘Wil je meedenken over de ontwikkeling van je kind?’ dan zegt iedere ouder ‘ja’. De ouders zijn dus een erkend onderdeel rondom het team van hun kind. Hierdoor is er veel overleg en afstemming met ouders. Meestal is dit persoonlijk maar soms is er ook afstemming per e-mail. Omdat je zo vaak in contact bent met ouders bouw je aan een goede relatie. Wanneer er dan onverhoopt een lastige situatie ontstaat pluk je als school en als ouders de vruchten van een goede basis. Die vormt het vertrouwen dat zaken opgelost worden, dat intenties altijd goed zijn en dat iedereen het beste wil voor het kind.''
Geen schoolvakanties of -uren, maar 52 weken per jaar de hele dag open
Joke Tillemans: “Ouders kunnen kiezen welk urenpakket ze nemen voor hun kind. Als een kind enkel ‘onderwijsuren’ – ‘pakket basisonderwijs’ – volgt, zijn er vaste daguren en schoolvakanties. Als een kind hier ook tijdens opvanguren is – in een ‘continuepakket’ – sluiten we met de ouders een kinderopvangcontract af. Met de kinderen spreken we af hoe hun programma eruit ziet, met voldoende ontspanning en inspanning. Dat loopt de hele dag door, met dezelfde professionals, in dezelfde ruimte en één leerlijn. De pianoles kan ook in de voormiddag, je kan ook om 17 uur nog een rekeninstructie krijgen. Een dag in Mondomijn duurt maximaal van half 8 tot half 7. Mondomijn is altijd open, 52 weken per jaar. Kinderen met een pakket basisonderwijs kunnen per schooljaar twee vakantiedagen vrij kiezen. Hoe meer extra uren ouders opnemen in een continuepakket, hoe meer vakantiedagen ze vrij kunnen kiezen. Zo kunnen ze een weekje vakantie nemen in september. Ook de professionals hebben een aantal vakantiedagen. Ze bekijken samen met hun Domijn of op hun gewenste vakantiedagen de bezetting voldoende is voor het aantal kinderen dat dan aanwezig is.”
Onderwijs van de toekomst?
Kindcentrum Mondomijn startte 8 jaar geleden met 5 leerlingen. Ondertussen zijn dat er meer dan 450 en de wachtlijst staat vol. Er is duidelijk vraag naar deze vernieuwende aanpak. “Kinderen groeien echt anders op dan een generatie geleden. Ze zullen een antwoord moeten bieden op heel wat maatschappelijke vragen, zoals de verschuivingen van mensen over de wereld en het veranderende klimaat. Als we blijven doen wat we altijd al deden, zullen ook zij niet met nieuwe antwoorden komen”, zegt directeur Joke Tillemans. “We moeten op zoek gaan naar het potentieel van onze kinderen. Dat is enorm. De werkwijze van Mondomijn is het beste antwoord dat wij tot nu toe hebben kunnen vinden. Krachten bundelen, met ouders en professionals samen naar kinderen kijken. Kinderen aanspreken op talenten en ondersteuning bieden waar nodig.”
